Sevr antlaşması'ndaki boğazlar maddesi nedir?

Sevr Antlaşması, 10 Ağustos 1920 tarihinde, I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu ile müttefik devletler arasında imzalanmış bir barış anlaşmasıdır. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarını büyük ölçüde kaybetmesine ve yeni bir siyasi düzenin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Antlaşmanın en tartışmalı maddelerinden biri, boğazlar ile ilgili olanıdır.

Boğazlar, özellikle İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı, tarih boyunca askeri ve ticari açıdan büyük bir öneme sahip olmuştur. Bu bölgeler, Akdeniz ile Karadeniz arasında bir geçiş noktası olarak, hem savaşlar hem de ticaret açısından kritik rol oynamıştır. Antlaşmada boğazların durumu, bölgedeki güç dengelerini etkileyen önemli bir unsur olmuştur.

Sevr Antlaşması'nın 24. maddesi, boğazların yönetimiyle ilgili hükümler içermektedir. Bu maddeye göre:

• İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı, uluslararası bir kontrol altında olacak şekilde düzenlenecektir.
• Boğazlar, savaş zamanında bile tarafsız kalacak ve hiçbir ülkenin askerî varlığına izin verilmeyecektir.
• Boğazların güvenliği, uluslararası bir komisyon tarafından sağlanacaktır.

Sevr Antlaşması'ndaki boğazlar maddesi, Türkiye'nin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü açısından büyük bir tehdit oluşturmuştur. Bu durum, Türk Kurtuluş Savaşı'nın gerekçelerinden biri olmuştur. Türk ulusunun bağımsızlık mücadelesi, aynı zamanda boğazların kontrolü konusundaki bu uluslararası müdahale anlayışına karşı duruş olarak da değerlendirilebilir.

Sevr Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi mümkün olmamış ve Türk Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanmasının ardından, 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanmıştır. Lozan Antlaşması ile boğazlar üzerindeki uluslararası denetim kaldırılmış ve Türkiye Cumhuriyeti, boğazlar üzerinde tam egemenlik kazanmıştır. Bu durum, Türkiye'nin siyasi bağımsızlığını pekiştirmiştir.

Sevr Antlaşması'ndaki boğazlar maddesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş süreci açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir. Boğazların uluslararası kontrolü, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin temel gerekçelerinden biri olmuş ve bu durum, Lozan'da elde edilen başarı ile sonuçlanmıştır. Boğazlar, günümüzde de stratejik önemini korumakta ve uluslararası ilişkilerde önemli bir konu olarak gündeme gelmektedir.