Boğazlar komisyonu ne zaman ve hangi anlaşma ile kaldırıldı?

Boğazlar Komisyonu, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'nın (Dardanel) yönetimi ve kontrolü için kurulan uluslararası bir platformdur. Bu komisyon, 1920'li yılların başlarında, Türkiye'nin uluslararası ilişkilerinde önemli bir rol oynamıştır. Özellikle Birinci Dünya Savaşı sonrası, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılması ile birlikte, boğazların kontrolü uluslararası güçler arasında tartışma konusu olmuştur.

Boğazlar Komisyonu, 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması çerçevesinde kurulmuştur. Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınmasını sağlarken, aynı zamanda boğazların yönetimini de düzenlemiştir. Bu antlaşma ile birlikte, boğazlar üzerindeki uluslararası kontrol mekanizması oluşturulmuş ve Türkiye'nin bu alanlardaki egemenlik hakları kısıtlanmıştır.

Boğazlar Komisyonu, boğazların askeri ve ticari geçişlerini denetlemekle görevliydi. Bu kapsamda, boğazlardan geçmek isteyen gemilerin belirli kurallara uyması gerekiyordu. Bu kurallar, özellikle savaş gemilerine yönelik sınırlamalar içeriyordu. Boğazlar Komisyonu, uluslararası güvenliği sağlamak amacıyla bu denetimleri gerçekleştiriyordu.

• Boğazların askeri kullanımını kısıtlama
• Ticari geçişler için belirli düzenlemeler yapma
• Uluslararası güvenliği sağlama

Boğazlar Komisyonu, 1936 yılında imzalanan Montreux Boğazlar Sözleşmesi ile kaldırılmıştır. Bu sözleşme, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki egemenliğini yeniden tesis etmesini sağlamıştır. Montreux Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin boğazları yönetme hakkını tanırken, aynı zamanda uluslararası gemilerin geçişine yönelik kurallar da belirlemiştir.

• Boğazların Türkiye'nin egemenliğinde olması
• Askeri geçişler için belirlenen şartların yeniden düzenlenmesi
• Barış zamanında ticari gemilerin serbest geçiş hakkı

Boğazlar Komisyonu'nun kaldırılması, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesinin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Montreux Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanması, Türkiye'nin uluslararası alanda daha bağımsız bir konum elde etmesine olanak sağlamıştır. Bu durum, Türkiye'nin hem siyasi hem de ekonomik olarak gelişimine katkıda bulunmuştur.

Montreux Boğazlar Sözleşmesi, günümüzde de geçerliliğini koruyan önemli bir belgedir. Bu sözleşme, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki kontrolünü sürdürmekte ve uluslararası ilişkilerde önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca, bu sözleşme, bölgesel güvenliğin sağlanması açısından da kritik bir öneme sahiptir.

Sonuç olarak, Boğazlar Komisyonu'nun kaldırılması, Türkiye'nin uluslararası alandaki konumunu güçlendirmiş ve boğazların yönetiminde Türk egemenliğini pekiştirmiştir. Bu süreç, aynı zamanda uluslararası ilişkilerdeki değişimlerin ve dinamiklerin bir yansıması olarak da değerlendirilebilir.